عبید زاکانی یکی از طنزپردازان مشهور ایرانی است که علاوه بر طنزپردازی، شاعر و نویسنده نیز می باشد. حکایات عبید زاکانی به ویژه حکایات طنز آن بسیار معروف و پرطرفدار هستند. آسمونی در این مقاله تعدادی از حکایات طنز عبید زاکانی را برای شما عزیزان منتشر می کند.
خواجه نظام‌الدین عبیدالله زاکانی معروف به عبید زاکانی شاعر و نویسندهٔ طنزپرداز فارسی‌زبان قرن هشتم هجری است که طبق قراین موجود در اواخر قرن هفتم یا اوایل قرن هشتم ه.ق. در یکی از توابع قزوین چشم به جهان گشود.علت مشهور بودن او به زاکانی نسبت داشتن او به خاندان زاکان است که این خاندان تیره‌ای از «عرب بنی خفاجه» بودند که بعد از مهاجرت به ایران به نزدیکی رزن از توابع همدان رفتند و در آن ناحیه باشیدند. وی در قزوین به دانش اندوزی پرداخته و در این شهر پرورش یافته و تا پایان عمر را در این شهر ماند. در خاندان او دو شعبه از دیگران مشهورتر بودند، شعبهٔ یکم که به گفتهٔ حمدالله مستوفی (معاصر و همشهری عبید) اهل دانش‌های معقول و منقول بودند و شعبهٔ دوم که این مورخ آنها را ارباب الصدور (یعنی وزیران و دیوانیان) می‌نامد. حمدالله مستوفی، عبید را نظام‌الدین عبیدالله زاکانی یاد می‌کند و او را از شعبهٔ دوم می‌داند. با این همه اطلاع دقیقی از مقام صدارت یا وزارت برای عبید در دست نیست و همین قدر می‌دانیم که در دستگاه پادشاهان فردی محترم بوده
حکایات طنز عبید زاکانی
شرط آزادی (از رساله اخلاق الاشراف – باب پنجم در سخاوت)
یکی از بزرگان عصر با غلام خود گفت که از مال خود پاره ای گوشت بستان و زیره بایی معطّر بساز تا بخورم و تو را آزاد کنم. غلام شاد شد زیره بایی بساخت و پیش آورد. خواجه اش آش بخورد و گوشت به غلام سپرد. روز دیگر گفت بدان گوشت نخود آبی مزعفر بساز تا بخورم و تو را آزاد کنم. غلام فرمان برد و نخود آب ترتیب ترتیب کرد و پیش آورد. خواجه اش آش بخورد و گوشت به غلام سپرد. روز دیگر گوشت مصمحل شده بود، گفت این گوشت بفروش و پاره ای روغن بستان و از آن طعامی بساز تا بخورم و تو را آزاد کنم. غلام گفت ای خواجه بگذار تا من همچنان غلام تو می باشم و اگر البته خیری در خاطر می گذرد نیت خدای را این گوشت پاره را آزاد کن.
نام آدم و حوّا
واعظی بر منبر می گفت هر که نام آدم و حوّا نوشته در خانه آویزد شیطان بدان خانه در نیاید. طلخک از پای منبر برخاست و گفت مولانا شیطان در بهشت در جوار خدا به نزد ایشان رفت و بفریفت. چگونه می شود که در خانه ی ما از اسم ایشان بپرهیزد؟
طلخک و و سرمای زمستان
سلطان محمود در زمستانی سخت به طلخک گفت که با این جامه ی یک لا در این سرما چه می کنی که من با این همه جامه می لرزم. گفت ای پادشاه تو نیز مانند من کن تا نلرزی. گفت مگر تو چه کرده ای؟ گفت هرچه جامه داشتم همه را در بر کرده ام.
ماهی و یونس (از کتاب رساله دلگشا)
پدر جُحی سه ماهی بریان به خانه برد. جحی در خانه نبود. مادرش گفت این بخوریم پیش از آنکه جحی بیاید. چون سفره بنهادند جحی در زد. مادرش دو ماهی بزرگ در زیر تخت پنهان کرد و یکی کوچک با میان آورد. مگر جحی از شکاف در بدید. چون بنشستند پدرش از جحی پرسید که تو حکایت یونس پیغمبر شنیده ای؟ گفت نه اما از این ماهی بپرسم. سر پیش ماهی برد و از او پرسید و گوش بر دهان ماهی نهاد و گفت این ماهی می گوید من آن زمان کوچک بودم دو ماهی دیگر بزرگتر از من در زیر تخت اند از ایشان بپرس تا بگویند.
چگونه جنگ شروع می شود (از کتاب رساله دلگشا)
سلطان محمود از طلخک پرسید جنگ میان مردمان چون واقع شود؟ گفت نبینی و نخوری. سلطان گفت ای مردک چه گُه می خوری؟ گفت چنین باشد. یکی گهی می خورد و آن دیگر جوابی می دهد جنگ میان ایشان قائم می شود.
لاغری و تناسب اندام، آه که چقدر برای برخی از افراد سخت و دست نیافتنی شده است. از آنجایی که کاهش وزن و سوزاندن چربی نیاز به مشقت و سختی دارد افرادی که کمی اضافه وزن دارند همیشه به دنبال راههای راحت و لاغری آسان هستند. توصیه های بینظیر طب سنتی اینبار هم به دادتان می رسد و با بیان نکات و توصیه های موثر در چربی سوزی ، کاهش وزن ، لاغری و کوچک شدن شکم و سایر اعضای بدن این راه را برای شما ساده تر می سازد. لاغری سنتی لاغری سنتی و «سمن مفرط»
از آنجایی که عوامل متعدد و پیچیده ا ی در پدیده چاقی دخیل هستند، دیدگاه های گوناگون طبی این مساله را مورد بررسی قرار داده اند، طوری که مکاتب طبی مدام روش های درمانی متنوعی را ارائه می دهند و طیف وسیعی از داروهای لاغرکننده به بازار عرضه می شود. در این میان، طب مکمل و گیاهان دارویی به عنوان گزینه موثر در کاهش وزن و کاهش چربی بدن، از طرف پزشکان و بیماران مورداستقبال قرار گرفته است. طب سنتی ایرانی نیز به عنوان یک مکتب طبی مستقل که بر پایه مزاج و اخلاط استوار است، دیدگاه ویژه ای درخصوص پدیده چاقی و روش های درمانی آن دارد. دانشمندان این طب، «سَمن مفرط» یا چاقی را یک بیماری خطرناک می دانستند و بر درمان آن و حفظ وزن سلامت تاکید داشتند.
عوامل بروز چاقی
باتوجه به توضیحات قبلی معلوم می شود که هر نوع افزایش حجم در بدن ناشی از کیفیت تری یا رطوبت است، پس غلبه رطوبت علت اصلی همه انواع چاقی و غلبه خشکی عامل اصلی همه انواع لاغری است.
عوامل افزایش تری عوامل افزایش تری در بدن، فقط به خوردن خوراکی ها و نوشیدن آشامیدنی ها منحصر نمی شود و دایره گسترده ای دارد که شامل مواردی از سبک زندگی هم می شود؛ پرخوری. مصرف غذاها و داروهای رطوبت زا به صورت خوراکی یا مالیدنی. مثل زیاده روی در مصرف میوه های تر یا مالیدن مکرر روغن بادام شیرین به بدن. حمام رطوبت زا، یعنی حمام نه چندان گرم؛ زیرا گرمی اندک آن باعث باز شدن منافذ پوست و نفوذ رطوبت به داخل بدن می شود. سکون و نداشتن تحرک کافی، مصرف نکردن مواد تحلیل برنده رطوبت مثل انواع غذاهای خشک، دفع نکردن مواد زاید بدن، دفع خلط صفرا؛ زیرا به دلیل گرمی و خشکی مزاج، تحلیل برنده رطوبت است؛ خواب زیاد و نشاط.
عوامل افزایش خشکی در بدن عوامل دیگری هم در بدن باعث تشدید خشکی می شود. این عوامل هم با آنکه درست نقطه مقابل عوامل افزایش تری هستند، اما درست مانند عوامل افزایش تری شامل خوردنی ها و آشامیدنی ها و البته مواردی مربوط به سبک زندگی می شوند: کم خوری، مصرف غذاها و داروهای بسیار گرم که رطوبت ها را تحلیل می برند به صورت خوراکی یا مالیدنی، مصرف غذاها یا داروهای خشکی افزا به صورت خوراکی یا مالیدنی مثل مصرف غذاهای خشک و شور و نمک سود. خوابیدن در شن یا آفتاب گرفتن طولانی، تحرک و فعالیت بدنی بیش از حد، کم خوابی زیاد، بسته بودن راه های ورود غذا به اعضا، قرار گرفتن در هوای بسیار گرم و بسیار سرد، حرکت های نفسانی به افراط، مانند رنج یا عصبانیت و فعالیت فکری زیاد، توقف طولانی در حمام و دفع بیش از حد مواد از بدن به راه های مختلف مانند اسهال، استفراغ، ادرار یا تعریق. توصیه های لاغری سنتی :بخور نخورهای رژیم لاغری طب سنتی - از پرخوری، روی هم خوری، ریزه خواری و مخلوط خوری پرهیز کنید. بهتر است در هر وعده غذایی یک نوع غذای ساده میل شود.
لاغری سنتی اصول و توصیه های لاغری سنتی
- غذا را آن قدر بجوید که هنگام بلعیدن شیرابه شود؛ یعنی کاملا له و با بزاق دهان مخلوط شود. همیشه یادتان باشد که معده شما دندان ندارد. - از مصرف بیش از حد غذاهای چرب و شیرین و بی مزه مثل انواع شیرینی خامه ای، حلواها، شله زرد، چربی دنبه و انواع روغن ها پرهیز کنید؛ چراکه در بدن رطوبت ایجاد می کند. - مصرف نان های برشته و نان جو و پرهیز از نان های خمیری - مصرف نکردن مخلفات همراه غذا؛ البته در برخی کتب توصیه به مصرف زیتون شور با غذا شده است. - نظم در صرف وعده های غذایی بهتر است برنامه منظمی داشته باشند و سر ساعت غذا بخورند. - غذاهای کثیرالغذا (پرکالری) مانند حلواها، گوشت ها، حبوب به همراه شیر مانند شیربرنج، گندم، آجیل تازه و فرنی ها را مصرف نکنید.
- مصرف غذاهای تند و ترش و شور هم توصیه می شود. البته در مصرف این غذاها به خصوص تندی ها ملاحظاتی وجود دارد، چون گرچه در دفع و تحلیل مواد زاید سرد و غلیظ و لزج بسیار نافع است، اما باعث ایجاد گزش و سوزش معده و تهوع و استفراغ و زخم معده و بوی تند ادرار و عرق می شود و باید بااحتیاط مصرف شود. در مجموع تدابیری که با هدف لطیف کردن مواد زاید بدن انسان و دفع آنها به کار می رود، برای اکثر بیماری ها مناسب است ولی با این حال نباید در انجام آن زیاده روی شود. موادی مانند سیر و پیاز و خردل و تره در صورتی که منع مصرف نداشته باشند تلطیف متوسطی دارند و به عنوان چاشنی غذا مناسب اند. سکنجبین از بهترین و بی عارضه ترین آنهاست. همچنین بخوانید : آخرین و جدید ترین روش های لاغری - غذاهایی را که خون غلیظ ایجاد می کنند مانند هلیم و کله پاچه، خمیرها، رشته و ماکارونی، مغز، جگر، قلوه، تخم مرغ سفت شده و پنیر تازه میل نکنید. - خوردن غذاهایی که خون را رقیق و لطیف می کنند مثل انواع سبزیجات، گوشت پرندگان و سکنجبین توصیه می شود. - نوشیدن آب گرم و سکنجبین نیم ساعت قبل از هر وعده غذایی؛ یک لیوان آب داغ با یک قاشق غذاخوری سکنجبین طبی. مصرف درازمدت آب و مایعات گرم عوارضی دارد که باید با مشورت متخصص طب سنتی انجام شود. - مصرف نکردن مایعات از نیم ساعت قبل تا 2ساعت بعد از غذا و بدون تشنگی حقیقی - مصرف نکردن مایعات همراه با میوه ها - مصرف اندکی نمک در حد آغشته شدن انگشت سبابه قبل و بعد از غذا - صبر بر گرسنگی و تشنگی در حد مقدور
حالات روحی و روانی
- حرکات نفسانی شدید همچون خشم زیاد مانند حرکات بدنی لاغرکننده است. البته این مساله مرضی است و هرگز به عنوان تدبیر لاغرکننده توصیه نمی شود. - اضطراب و افسردگی در موفقیت رژیم های لاغری بسیار تعیین کننده است. از طرفی این اختلالات از عوارض شایع رژیم های لاغری طولانی مدت نیز محسوب می شوند و می توانند یکی از عوامل مهم شکست در درمان چاقی باشند. پس به توجه ویژه نیاز دارند. - افسردگی و غم مزاج را به سمت سردی می برد و در نتیجه در تحلیل رطوبت های اضافی اختلال ایجاد می کند. از طرفی افراد افسرده کم تحرک می شوند و این مسئله بر سردی بدن و تجمع رطوبات می افزاید. اصول حمام در لاغری سنتی * پرهیز از زیاد حمام کردن به خصوص حمام رطوبت زا که گرمای اندکی داشته باشد. توصیه به حمام های دافع رطوبت با حرارت مکفی و وقوف در خانه چهارم که مزاج گرم و خشک دارد و مکث طولانی در حمام
* پرهیز از روغن مالی به خصوص بعد از ریختن آب بر بدن
* حمام کردن ناشتا و پرهیز از حمام کردن با معده پر و بعد از غذا
* حمام با آب های معدنی و آب های قابض؛ می توان در آب حمام، نمک و بوره اضافه کرد و مدتی طولانی در آفتاب قرار داد و سپس با آن استحمام کرد.
اصول حمام رفتن اصول حمام رفتن برای تناسب اندام در لاغری طب سنتی
یکی از روش های سرعت بخشیدن به روند لاغری این است که با پارچه خشن بدن را به سختی ماساژ دهند تا قرمز شود، سپس با آب داغ استحمام کرده و روغن های محلّلی را مثل روغن بابونه بمالند و پس از حمام غذا نخورند و بخوابند. بعد از بیدار شدن مجدد حمام کرده و اندکی غذای سبک بخورند. می توان این اقدامات را پس از حرکات ورزشی سریع و قوی انجام داد. این روش به طور معمول توصیه نمی شود، چراکه ضعف ایجاد می کند. اما برای ورزشکاران حرفه ای در مواقع وزن کشی مناسب است.
نسخه طب سنتی برای لاغری سریع سنتی تدابیر لاغری؛ خواب و بیداری
- پرهیز از خواب طولانی
- خوابیدن به موقع بین ساعت 10-9 شب
- سحرخیزی
- خوابیدن با معده خالی و پرهیز از خواب بلافاصله بعد از غذا
- پرهیز از خواب طی روز
- فاصله حداقل 3-2 ساعت بین آخرین وعده غذایی و خواب
تدابیر لاغری؛ حرکت و سکون
- ورزش، حرارتی نزدیک به حرارت غریزی در بدن ایجاد می کند و روش مناسبی برای تحلیل و از بین بردن رطوبت بدون ایجاد عارضه است.
- توصیه به ورزش سریع و قوی به خصوص قبل از غذا
- پرهیز از سکون و بی تحرکی
- بلافاصله بعد از ورزش و فعالیت بدنی غذا نخورند، بلکه صبر کنند تا حرارت بدن کاهش یابد.
- راه رفتن در حد مقدور
تدابیر لاغری ، دفع مواد زاید
* دفع رطوبات از راه های مختلف مانند مدفوع، ادرار، تعریق و خون قاعدگی
* اگر راه دفع هر یک از موارد بالا به دلایلی دچار اختلال باشد باید در صورت امکان رفع شود یا راه دفعی دیگری توسط پزشک جایگزین شود.
واژ‌هٔ چاپ و صورت قدیمی‌تر آن «چهاپ» را برگرفته از واژ‌هٔ مغولی چاو دانسته‌اند که به معنای «فشردن سطحی بر سطح دیگر» است. چاپ در لغت به‌معنای نقش، اثر، مُهر و نشان آمده است و در متون مختلف کلمات طبع، باسمه، و تافت به‌عنوان مترادف آن به‌کار رفته است. چاپ در اصطلاح، به عمل، فن، و صنعت تکثیر صورت و نقش‌های دوبعدی مانند حروف، ارقام، خط‌ها، تصویرها، و… به‌وسیلهٔ انداختن اثر این نقش‌ها بر کاغذ، پارچه، یا مواد دیگر، به‌ویژه چاپ مواد خواندنی، با تصویر یا بدون تصویر بر روی کاغذ گفته می‌شود، حتماً این بخش پورتال آسمونی را کامل بخوانید.
در تعریفی دیگر، چاپ مجموع عملیاتی است که متن خام را به اثر درخور انتشار مانند کتاب، مجله، روزنامه، و جز آن تبدیل کند. چاپ بر روی کاغذ شناخته شده‌ترین کار چاپی است.امروزه با پیشرفت تکنیک‌های چاپ این عمل روی مواد سلولزی، نایلونی، پارچه ای، چرمی، مواد شیمیای، فلزی، شیشه‌ای با اشکال صاف یا ناهموار، مقعر یا محدب و … صورت می‌گیرد. چاپخانه نیز در لغت به‌معنای محل چاپ کردن و در متون مختلف کلمات مطبعه، دارالطباعه، و باسمه‌خانه به‌عنوان مترادف آن به‌کار رفته است. چاپخانه مؤسسه یا کارگاهی است که از عهد‌هٔ انجام کارهای چاپی بر روی کاغذ و سایر اشیا از طریق انواع چاپ برآید و به تعبیری دیگر، محلی است که چاپ کتاب، نشریات، و مانند آن در آنجا انجام می‌گیرد. امروزه، چاپ به عنوان یک فرآیند انبوه صنعتی در نظر گرفته می شود که بخش اساسی صنعت نشر و بخش مهمی از فعالیت‌های اداری و حکومتی زا شامل می‌شود.
پیشینه
از مهمترین رخدادهای تاریخ، اختراع حروف چاپی مستقل و دستگاه چاپ بوده‌است که به تصور غالب، اولین بار، یوهانس گوتنبرگ (۱۴۶۸-۱۳۹۷) آلمانی در سال ۱۴۵۶ میلادی آن را اختراع کرد؛ اما در حقیقت اختراع فن چاپ به قرن‌ها پیش از گوتنبرگ برمی‌گردد.
اختراع چاپ در چین
آسوریان چند هزار سال پیش از میلاد بر خشت‌هایی از گل رس مُهر می‌زدند. انگشترهای خاتم نیز که در زمان باستان استفاده می شد بر همین اساس کار می کرد، چاپ باسمه نیز قرن‌ها قبل از گوتنبرگ در چین شناخته شده بود، در دوران حکومت سلسلهٔ تانگ در چین (۹۰۶-۶۱۸)، قدیمی‌ترین نمودهای صنعت چاپ دیده شده است. در این دوره، نقش‌ها بر روی صفحه‌ای چوبی حکاکی، و بعد بر روی پارچه چاپ می‌شد.
اولین اشاره به چاپ، در سال ۵۹۳ و یک فرمان حکومتی چینی است که در آن، امپراتور ون‌تی، دستور می‌دهد تصاویر و متون بودایی را چاپ کنند. این متون را اول بر قطعه‌ای کاغذ نازک می‌نوشتند و بعد آن را بر صفحه‌ای چوبی می‌چسباندند و متن را بر روی چوب حکاکی می‌کردند تا یک «زینک» چوبی بسازند و از آن برای چاپ متن استفاده کنند. این شیوه زمان زیادی می‌برد، چرا که هر صفحه از کتاب باید بر یک صفحهٔ چوبی جداگانه حکاکی می‌شد.
قدیمی‌ترین کتاب چاپی که تا کنون پیدا شده‌است، یک متن مذهبی بودایی است که در سال ۸۶۸ چاپ شده، این متن در غار دون‌هوانگ در جادهٔ ابریشم کشف شده است. در قرن نهم، کتابهای چاپی با تیراژ بالا در شو (ایالت چچوان امروز) عرضه شد و دلالان خصوصی امکان خرید آنها را داشتند. کمی بعد، فن چاپ به ایالت های دیگر نیز گسترش یافت و در اواخر قرن نهم، در تمام چین رواج یافت. کتاب‌هایی نظیر کتابهای کنفوسیوسی، متون بودایی، فرهنگ‌های لغت، کتابهای ریاضیات و … در این دوران چاپ شده است.
این فن به سرعت پیشرفت کرد و در سال ۱۰۰۰ میلادی، کتابهای صحافی شده به سبک امروز، جانشین تومارها شد. در سال ۱۰۴۱ میلادی، کیمیاگری چینی به نام بی‌شنگ، حروف مستقل چاپی را اختراع کرد این حروف بر روی سفال مرطوب حکاکی می‌شد و بعد از پختن در کوره، دوام زیادی می‌یافت و سرعت حروفچینی و تکثیر متون را بسیار بالا می برد حروف دستی و حروف قلعی که پس از آن ایجاد شد، هیچ یک رواج نیافت، بر عکس حروف چوبی متداول شد. در اوایل قرن ۱۱، اختراع حروف چاپی مستقل باعث رواج کتابهای ارزان‌تر چاپی در دوران سلسله‌ی سونگ (۱۲۷۹-۹۶۰) در چین شد.
چاپ در کره
اعتبار اختراع حروف چاپی فلزی و صنعتی شدن چاپ، از آنِ حکومت کره است که اولین بار در سال ۱۲۴۱ میلادی به آن شاره می‌شود. در سال ۱۳۹۲، ۶۴ سال قبل از دستگاه چاپ گوتنبرگ، دولت کره، وزارت چاپ را تأسیس کرد که وظیفه داشت حروف چاپی فلزی را با فن ریخته‌گری تولید کند. کارخانه‌ی ریخته‌گری دولت کره، در سال ۱۴۰۳، یک قلم مفرغی شامل صدها هزار کاراکتر داشت و تا پایان قرن پانزدهم، ده‌ها قلم کره‌ای دیگر نیز اختراع شد. احتمال دارد که مارکوپولو که در قرن سیزدهم به چین رفت، کتابهای چاپی را دیده باشد و او یا مسافران دیگر جادهٔ ابریشم، این دانش را به اروپا آورده باشند که بعدها الهام‌بخش یوهان گوتنبرگ برای اختراع ماشین چاپ شد، چون غربیان نیز قبل از گوتنبرگ با چاپ آشنایی داشتند.
ابداع گوتنبرگ
در ۱۴۵۲، گوتنبرگ آلمانی به اید‌هٔ چاپ متحرک تحقق بخشید. وی در کارگاهش فن‌آوری ساخت ورق، جوهر با پایهٔ روغنی و پرس را برای چاپ یک کتاب گرد هم آورد و دستگاه چاپ را اختراع کرد. در واقع او فن‌آوری‌هایی را که سالها قبل برایشان فکر و تلاش شده بود، به ثمر رساند. گوتنبرگ، چاپگر آلمانی، نخستین کسی بود که برای هر حرف، قطعهٔ فلزی جداگانه‌ای درنظر گرفت. وی قطعه‌ها را برای ترکیب کلمات مناسب کنار هم قرار داد، بر آنها مرکب مالید، و بر ورق‌های کاغذ فشرد و به این ترتیب چاپ نوین را ایجاد کرد. وی حروف را ابتدا از جنس چوب، سپس از سرب، و بعدها از آلیاژ سرب، قلع، و آنتیموان ساخت وی نسبت فلزات آلیاژ را به گونه‌ای انتخاب کرد که حروف بیش از حد سخت و نرم نباشند.
print
گوتنبرگ روزانه بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ برگ چاپ می‌کرد. نخستین کتابی که او به این شکل پدید آورد کتاب مقدس ۴۲ سطری بود. کتاب‌هایی که در آن زمان به‌چاپ می‌رسید به اینکونابولا معروف است. ابداع گوتنبرگ ظرف مدتی حدود ۴۰ سال در عمدهٔ کشورهای اروپایی و در شهرهایی مانند ونیز، فلورانس، پاریس و لیونرواج یافت و چاپخانه‌هایی با این روش به‌وجود آمد. در فاصلهٔ سال‌های ۱۴۶۰ – ۱۴۷۰ چاپخانه‌هایی در آلمان و سایر کشورهای اروپایی پدید آمد. در نیم‌قرن نخست پس از کار گوتنبرگ، حدود چهل‌هزار کتاب به چاپ رسید و شمارگان مجموع آنها از ۱۲ میلیون نسخه فراتر رفت. در پایان قرن پانزدهم در اروپا، بیش از ۲۰۰ چاپخانه در ۶۹ شهر فعالیت مستمر داشت. از جمله چاپخانه‌های مهم آن دوره می‌توان به چاپخانه آنتون کابرگر در شهر نورنبرگ اشاره کرد که تعداد ماشین‌های چاپ آن ۲۴ دستگاه بود و صدها نفر در آن چاپخانه کار می‌کردند.
از دیگر خدمات گوتنبرگ می توان به موارد زیر اشاره کرد:
ابداع روش چاپ پیچشی به کمک روغن زیتون که تا سالها در آسیا و اروپا به کار می رفت
توسعه روش بلوکی چاپ که پس از بازگشت مارکو پولو از آسیا ابداع شده بود
توسعه روش ساخت کاغذ به تعداد زیاد که از چین وارد اروپا شده بود
توسعه روشهای ساخت مرکب
توسعه روش منگنه و قالب بندی کتاب که اجازه چاپ کتابهای قطور را می داد
دستگاه چاپ گوتنبرگ، هزینه‌های بسیار زیادی داشت و درنتیجه بیشتر مورد توجه ثروتمندان آن دوران بود. ۳۰۰ سال پس از اختراع دستگاه چاپ گوتنبرگ، یک نمایشنامه‌نویس آلمانی به نام آلوئیس زنه فلدر، چاپ سنگی یا لیتوگرافی را در سال ۱۷۹۶ میلادی اختراع کرد. هر سنگی که متن یا تصویر با این روش روی آن نقش می‌بست، برای چاپ حدود ۷۵۰ نسخه عملکرد مطلوب داشت و پس از آن نقش روی سنگ قابل چاپ نبود.
ورود صنعت چاپ به ایران
دربار‌هٔ شروع چاپ سنگی در ایران روایات متعددی وجود دارد، اما روایت قوی‌تر این است که چاپ سنگی را برای نخستین بار میرزا صالح شیرازی در تبریز راه‌اندازی کرد. میرزا صالح که از سوی دولت ایران برای فراگیری هنرهای جدید به اروپا رفته بود، در بازگشت یک دستگاه چاپ سنگی با خود به تبریز آورد که آن را در سال ۱۲۲۵ هجری قمری راه انداخت. چاپخانهٔ سنگی در مدت کوتاهی در تهران، اصفهان و سپس سایر شهرهای ایران تاسیس شد و بیش از ۵۰ سال تنها روش چاپ در ایران بود و تا اواخر دور‌هٔ قاجار، هر چه در ایران چاپ می‌شد، به روش چاپ سنگی بود. البته هشت سال قبل از ورود چاپ سنگی به ایران چاپ سربی راه‌اندازی شده بود، ولی به علت هزینه و زحمت زیاد آن، پس از ورود چاپ سنگی، کنار گذاشته شد ولی بعدها در اواخر دور‌هٔ قاجار دوباره استفاده از حروف سربی رایج گردید.
پیشرفت‌های صنعت چاپ از زمان گوتنبرگ تا قرن بیستم
حدود ۱۴۹۰ میلادی روشهای مختلف اسیدکاری روی صفحات فلزی شکل گرفت. سال ۱۵۵۰ اولین لنز توسط کاردون ایتالیایی ساخته شد. آلومیس زنه فلدر در سال ۱۷۹۶ روش لیتوگرافی را ابداع نمود. وی به مخترع چاپ سنگی شهرت دارد.
حدود سال ۱۷۹۹ تا ۱۸۰۰ اوبی رو در پاریس نخستین دستگاه کاغذسازی را اختراع نمود که در سال ۱۸۲۰ دستگاه‌های کامل‌تری ساخته شد.
در سال ۱۸۱۱ نخستین ماشین سیلندری لترپرس که با نیروی بخار کار می کرد توسط کونیک[واژه‌نامه ۲] مخترع آلمانی ساخته شد.
در سال ۱۸۱۸ با همکاری باور ماشین چاپ سیلندی مضاعف عرضه گردید که پشت و روی کاغذ در این دستگاه به چاپ می رسید.
در سال ۱۸۲۲ ویلیام چرچ[واژه‌نامه ۳] اولین ماشین حروفچینی را به ثبت رسانید.
در سال ۱۸۲۵ نیس فورنیس[واژه‌نامه ۴] تهیه فرم چاپ روی صفحه های فلزی از جمله مس را به روش فتومکانیکی ابداع کرد وبا ساخت پرس دستی نمونه هایی تکثیر نمود.
در سال ۱۸۴۴ ریچارد هو در ایالات متحده ماشین چاپ رتاتیو را به ثبت رسانید فرم چاپ به صورت مدور، دور سیلند بسته می‌شد.
در سال ۱۸۵۰ ژیلوت[واژه‌نامه ۵] اسیدکاری روی فلز را تکامل بخشید.
در سال ۱۸۵۱ اسکات آرشر[واژه‌نامه ۶] روش کلودیوم مرطوب (شیشهٔ نگاتیو) را ارایه کرد. در سال ۱۸۵۹ هنری جیمز[واژه‌نامه ۷] در انگلستان با روش فتوشیمی گرافی کلیشه زیر را ساخت.
در سال ۱۸۶۶ در ایالات متحده اولین ماشین چاپ با کاغذ رول به ثبت رسید.
در سال ۱۸۷۰ اولین دوربین نوسانی ریلی توسط موس ساخته شد.
در سال ۱۸۷۴ کارل کلیچ[واژه‌نامه ۸] اهل چک با استفاده از نوعی کاغذ کاربن، تهیهٔ فرم را بهبود بخشید.
در سال ۱۹۱۰ اولین ماشین هلیوگراور با استفاده از تیغهٔ دکتر بلید شروع به کار کرد.
در سال ۱۹۱۲ ماشین چاپ پشت و رو زن‌افست توسط کاسپار هرمان طراحی و ساخته شد (کاغذ به صورت لوله‌ای).
در سال ۱۹۱۲ شرکت رولند ماشین چاپ افست با سه سیلندر مساوی را تولید کرد.
در سال ۱۹۵۰ سیستم حروفچینی منوفتو (تکامل یافته منوتایپ) اختراع شد.
در سال ۱۹۶۵ دکتر هل با ارائهٔ سامانه ای نوین و ساخت دستگاه اسکنر تحول بزرگی در حروفچینی و فتولیتوگرافی به وجود آورد.
در سال ۱۹۷۶ اشعهٔ لیزر در دستگاه‌های فتولیتوگرافی و حروفچینی به کار گرفته شد.
انواع چاپ
چاپ افست: عمدتاً برای انتشارات، تبلیغاتچاپ انواع مختلفی دارد که متناسب با آنچه که قرار است چاپ شود و آنچه که بر آن قرار است چاپ شود انتخاب می‌گردد. مهمترین این روشهای عبارت‌اند از:
چاپ فلکسو: عمدتاً برای بسته بندی
چاپ هلیوگراور: عمدتاً برای بسته بندی
چاپ سیلک اسکرین: عمدتاً برای تبلیغات چاپهای تفکیکی
چاپ لتر پرس: یکی از روشهای چاپ برجسته از قدیمی‌ترین روشهای چاپی است
چاپ دیجیتال: برای همه مصارف، تبلیغاتی و اداری در تیراژ پایین
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
